Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Aralık 2021’de döviz kurunda yaşanan büyük artış ve Türk Lirası’nın yabancı para üniteleri karşısında uğradığı büyük bedel kaybı niçiniyle, ‘Kur Muhafazalı Mevduat‘ sistemini duyurmuştu. Sistemin duyurulmasının akabinde, dolar karşısında 18,41 düzeyini goren Türk Lirası’ndaki bedel kaybı büyük ölçüde gerilemiş ve dolar, 10 lira düzeylerinden süreç görmeye başlamıştı.
Lakin kelam konusu mevduat sistemiyle ilgili tartışmalar da devam ediyor. Son olarak, CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, Merkez Bankası’nın art kapıdan döviz satışı yaptığı savlarını TBMM gündemine taşıdı. Bekaroğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’ye, Ukrayna krizi ve güç piyasasındaki son gelişmeleri dikkate alarak Kur Muhafazalı Mevduat sistemini durdurmayı düşünüp düşünmediklerini sordu.
ART KAPIDAN DOLAR SATIŞI SORUSU
CHP İstanbul Milletvekili Bekaroğlu, Merkez Bankası’nın art kapıdan döviz satışı yaptığı tezlerini TBMM gündemine taşıdı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin yanıtlaması istemiyle soru önergesi veren Bekaroğlu, önergesinde şu değerlendirmeyi yaptı:
“Rusya’nın Ukrayna’yı işgal harekatı üzerine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın dolar/TL kurunun yükselmesini engellemek maksadıyla art kapıdan dolar satış süreçlerine devam ettiğine dair haberler son devirde yazılı, kelamlı ve toplumsal medyada yoğunluk kazanmış bulunmaktadır.”
TEK TEK SORDU, YANIT İSTEDİ
Bekaroğlu, Bakan Nebati’nin şu sorulara karşılık vermesini istedi:
“. Yazılı, kelamlı ve görsel medyada yer alan kelam konusu argümanlar hakikat mudur? Ocak, Şubat ve Mart 2022 aylarında satışı yapılan döviz meblağı ne kadardır? Bu satış süreçleri bir zorunluluktan mı kaynaklanmaktadır?
. Liberal bir kambiyo rejiminin uygulandığı ülkemizde Merkez Bankası döviz rezervlerini niye hala satmaya zorlanmaktadır?
. Bu döviz satış süreçleri yasal mıdır? Döviz satış süreci hangi münasebet ile gerçekleştirilmektedir?
Merkez Bankası kelam konusu döviz satış süreçlerini hangi düzenekleri kullanarak gerçekleştirmektedir?
. Satışı yapılan döviz hangi fiyatla, hangi tarihlerde, kimlere, hangi yerli ve yabancı yatırımcılara satılmıştır? Bu satın alım sürecinden mevcut kur düzebir daha nazaran yararlı çıkan yerli ve yabancı yatırımcılar kimlerdir?
. Kelam konusu döviz satış süreçleri döviz satış ihaleleri usulüyle mi yapılmaktadır? bu biçimde bir durumda kelam konusu satış ihalelerinde satışı yapılan döviz ölçüleri nedir? Alıcılar kimlerdir?
. Bu döviz satış süreçlerinde de 128 milyar doların satışında olduğu üzere kamu bankaları kullanılmaya devam edilmekte midir? Bu operasyonlarda kamu bankalarının rastgele bir sorumluluğu bulunmakta mıdır? Kamu bankaları fiilen yahut dolaylı yollarla bu operasyonların ortasında yer almakta mıdır? Kamu bankalarının bu operasyonda kullanılmaları yasal olarak mümkün müdür?
. Ocak ve şubat aylarında güç şirketlerine direkt olarak Merkez Bankası tarafınca yapılan döviz satışı tutanı ne kadardır?
. İhracatçılara ve döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde bulunan firmalara Merkez Bankası kaynağından kullandırılan uygun maliyetli, ihracat taahhütlü bir kredi süreci olan reeskont kredisi konusunda yapılan yeni düzenleme gereği kur muhafazalı mevduata dönüştürme süreçleriyle Merkez Bankası rezervlerinde uygulamanın başladığı tarihten 10.03.2022 tarihine kadar sağlanan toplam artış ne kadardır?
. İhracatçılara getirilen ihracat yararının yüzde 25’ini Merkez Bankası’na getirip TL’ye çevirme zorunluğu niçiniyle Merkez Bankası döviz rezervlerinde uygulamanın başladığı tarihten 10.03.2022 tarihine kadar sağlanan toplam artış ne kadardır?
. Yazılı ve görsel medyada yer alan haberlere göre 25 Şubat 2022 prestijiyle Kur Muhafazalı mevduat meblağının 520.14 milyar TL’ye ulaştığı belirtilmektedir. Kelam konusu meblağın ne kadarı bozdurulan döviz mevduatlarından oluşmaktadır?
. Artan ihracat gelirlerine, Kur Muhafazalı Mevduat uygulaması, reeskont kredisi uygulamasındaki değişikliklere ve ihracatçılara getirilen ihracat karının yüzde 25’ini Merkez Bankası’na getirip TL’ye çevirme zorunluğu getirilmesine karşın Merkez Bankasının net döviz rezervi niye yapılan swapler hariç eksi bakiyede seyretmektedir? Bu durum radikal yapısal siyaset değişikliklerinin yapılması gereğine işaret etmemekte midir?
. Swap bilgilerinden arındırılmış Merkez Bankası net döviz rezerv fiyatının hala (-) 43 milyar dolar civanında olduğu hakikat mudur?
. Ukrayna krizi, petrol ve doğal gaz piyasasındaki son gelişmeler ve ziraî eser fiyatlarındaki artışlar, döviz kurundaki yükselme eğilimini dikkate alarak Kur Muhafazalı Mevduat sisteminin bütçeye getirmesi mümkün yükünü hesap ederek kelam konusu uygulamayı durdurmayı düşünüyor musunuz?”
Lakin kelam konusu mevduat sistemiyle ilgili tartışmalar da devam ediyor. Son olarak, CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, Merkez Bankası’nın art kapıdan döviz satışı yaptığı savlarını TBMM gündemine taşıdı. Bekaroğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’ye, Ukrayna krizi ve güç piyasasındaki son gelişmeleri dikkate alarak Kur Muhafazalı Mevduat sistemini durdurmayı düşünüp düşünmediklerini sordu.
ART KAPIDAN DOLAR SATIŞI SORUSU
CHP İstanbul Milletvekili Bekaroğlu, Merkez Bankası’nın art kapıdan döviz satışı yaptığı tezlerini TBMM gündemine taşıdı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin yanıtlaması istemiyle soru önergesi veren Bekaroğlu, önergesinde şu değerlendirmeyi yaptı:
“Rusya’nın Ukrayna’yı işgal harekatı üzerine Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın dolar/TL kurunun yükselmesini engellemek maksadıyla art kapıdan dolar satış süreçlerine devam ettiğine dair haberler son devirde yazılı, kelamlı ve toplumsal medyada yoğunluk kazanmış bulunmaktadır.”
TEK TEK SORDU, YANIT İSTEDİ
Bekaroğlu, Bakan Nebati’nin şu sorulara karşılık vermesini istedi:
“. Yazılı, kelamlı ve görsel medyada yer alan kelam konusu argümanlar hakikat mudur? Ocak, Şubat ve Mart 2022 aylarında satışı yapılan döviz meblağı ne kadardır? Bu satış süreçleri bir zorunluluktan mı kaynaklanmaktadır?
. Liberal bir kambiyo rejiminin uygulandığı ülkemizde Merkez Bankası döviz rezervlerini niye hala satmaya zorlanmaktadır?
. Bu döviz satış süreçleri yasal mıdır? Döviz satış süreci hangi münasebet ile gerçekleştirilmektedir?
Merkez Bankası kelam konusu döviz satış süreçlerini hangi düzenekleri kullanarak gerçekleştirmektedir?
. Satışı yapılan döviz hangi fiyatla, hangi tarihlerde, kimlere, hangi yerli ve yabancı yatırımcılara satılmıştır? Bu satın alım sürecinden mevcut kur düzebir daha nazaran yararlı çıkan yerli ve yabancı yatırımcılar kimlerdir?
. Kelam konusu döviz satış süreçleri döviz satış ihaleleri usulüyle mi yapılmaktadır? bu biçimde bir durumda kelam konusu satış ihalelerinde satışı yapılan döviz ölçüleri nedir? Alıcılar kimlerdir?
. Bu döviz satış süreçlerinde de 128 milyar doların satışında olduğu üzere kamu bankaları kullanılmaya devam edilmekte midir? Bu operasyonlarda kamu bankalarının rastgele bir sorumluluğu bulunmakta mıdır? Kamu bankaları fiilen yahut dolaylı yollarla bu operasyonların ortasında yer almakta mıdır? Kamu bankalarının bu operasyonda kullanılmaları yasal olarak mümkün müdür?
. Ocak ve şubat aylarında güç şirketlerine direkt olarak Merkez Bankası tarafınca yapılan döviz satışı tutanı ne kadardır?
. İhracatçılara ve döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde bulunan firmalara Merkez Bankası kaynağından kullandırılan uygun maliyetli, ihracat taahhütlü bir kredi süreci olan reeskont kredisi konusunda yapılan yeni düzenleme gereği kur muhafazalı mevduata dönüştürme süreçleriyle Merkez Bankası rezervlerinde uygulamanın başladığı tarihten 10.03.2022 tarihine kadar sağlanan toplam artış ne kadardır?
. İhracatçılara getirilen ihracat yararının yüzde 25’ini Merkez Bankası’na getirip TL’ye çevirme zorunluğu niçiniyle Merkez Bankası döviz rezervlerinde uygulamanın başladığı tarihten 10.03.2022 tarihine kadar sağlanan toplam artış ne kadardır?
. Yazılı ve görsel medyada yer alan haberlere göre 25 Şubat 2022 prestijiyle Kur Muhafazalı mevduat meblağının 520.14 milyar TL’ye ulaştığı belirtilmektedir. Kelam konusu meblağın ne kadarı bozdurulan döviz mevduatlarından oluşmaktadır?
. Artan ihracat gelirlerine, Kur Muhafazalı Mevduat uygulaması, reeskont kredisi uygulamasındaki değişikliklere ve ihracatçılara getirilen ihracat karının yüzde 25’ini Merkez Bankası’na getirip TL’ye çevirme zorunluğu getirilmesine karşın Merkez Bankasının net döviz rezervi niye yapılan swapler hariç eksi bakiyede seyretmektedir? Bu durum radikal yapısal siyaset değişikliklerinin yapılması gereğine işaret etmemekte midir?
. Swap bilgilerinden arındırılmış Merkez Bankası net döviz rezerv fiyatının hala (-) 43 milyar dolar civanında olduğu hakikat mudur?
. Ukrayna krizi, petrol ve doğal gaz piyasasındaki son gelişmeler ve ziraî eser fiyatlarındaki artışlar, döviz kurundaki yükselme eğilimini dikkate alarak Kur Muhafazalı Mevduat sisteminin bütçeye getirmesi mümkün yükünü hesap ederek kelam konusu uygulamayı durdurmayı düşünüyor musunuz?”